De juridische haalbaarheid van dit instrument is gemiddeld. Gemeenten mogen in principe zelf beleid vaststellen ten aanzien van vergunningen. Wel kan bezwaar worden gemaakt tegen de beslissing. 

Hoe werkt een verbodsbepaling in een omgevingsvergunning?

Als gemeente kan je in het omgevingsplan opnemen dat het verboden is om bepaalde activiteiten te verrichten, als je daarvoor geen vergunning hebt aangevraagd.

Hoe kan een verbodsbepaling in een omgevingsvergunning houtbouw stimuleren?

De gemeente kan de beoordelingsregels zo opstellen dat houtbouw  noodzakelijk is of sterk wordt aangemoedigd voor het verkrijgen van een vergunning. Hierbij moet in acht worden genomen wat de geldende regels zijn in het Besluit kwaliteit leefomgeving, dat de minimale, nationale toetsingskaders stelt. De circulaire regels die zijn opgenomen in het omgevingsplan spelen hierbij een rol omdat deze bepalen wanneer een omgevingsvergunning verleend mag worden.

De gemeente betrekt het gehele toetsingskader bij een besluit over de vergunningverlening; 

Het toetsingskader bevat zowel wettelijke regels als gemeentelijke beleidsregels; 

De bevoegdheid tot het stellen van beleidsregels wordt slechts impliciet benoemd in de Omgevingswet; 

In het Besluit kwaliteit leefomgeving staan de wettelijke regels beschreven; 

De beleidsregels mogen de wettelijke kaders niet doorkruisen.

Dit instrument heeft een gemiddelde invloed. De gemeente heeft beleidsvrijheid om regels op te nemen over de fysieke leefomgeving. Dit instrument ziet echter wel slechts op degene aan wie de vergunning wordt verleend. 

Op grond van artikel 4.4, tweede lid, Omgevingswet is de gemeente bevoegd tot het vaststellen van beoordelingsregels in het omgevingsplan.

De juridische haalbaarheid van dit instrument is hoog. Partijen schrijven zich namelijk vrijwillig in voor een aanbesteding, en gaan vrijwillig de circulaire voorwaarden aan.

Als je als inkoper kiest voor een gunningscriterium, dan moeten ook kwaliteitscriteria worden opgesteld. Die criteria worden wel 'subgunningscriteria' genoemd.

laagste kosten berekend op basis van kosteneffectiviteit; 

In de wet staan voorbeelden opgesomd van subgunningscriteria die je kunt hanteren, zoals milieu-, sociale of innovatieve kenmerken. Dit is geen uitputtende lijst. Je kunt ook zelf subgunningscriteria bedenken voor een hogere kwaliteit. Zie ook de website van 

Hoe kan je houtbouw bevorderen via de subgunningscriteria?

Je kan de opdracht zo formuleren dat verschillende circulaire kenmerken van invloed zijn bij bepaling van de kwaliteit. Hierbij kun je onder andere denken aan levenscycluskosten (zie hierover 

), de mate van demontabiliteit, of de herbruikbaarheid van materialen.

Subgunningscriteria moeten verband houden met het onderwerp van de overheidsopdracht. Dat betekent bijvoorbeeld dat het niet is toegestaan subgunningscriteria te stellen die betrekking hebben op het algemene milieubeleid van een onderneming. De criteria mogen alleen gaan over het beleid ten aanzien van de uitgeschreven opdracht.

Dit instrument heeft een gemiddelde invloed. Alleen bepaalde partijen kopen in, waardoor het instrument een relatief klein bereik heeft. Maar deze partijen kopen wel veel in, dus binnen hun werkgebied heeft het instrument wel veel invloed.

Dit volgt uit artikel 2.114, tweede lid, onder a jo. artikel 2.115 Aanbestedingswet. 

De juridische haalbaarheid van dit instrument is gemiddeld. Het is eenvoudig om een open norm op te nemen. Tegelijkertijd kan de rechter (een deel van) het omgevingsplan onverbindend verklaren.

De gemeente ontwikkelt voor het gehele grondgebied een omgevingsplan waarin regels worden vastgesteld die betrekking hebben op de fysieke leefomgeving. Het omgevingsplan heeft een brede reikwijdte en kan voor ieder gebied aangeven welke activiteiten zij wel of niet toestaat, bijvoorbeeld wonen, recreatie of bedrijvigheid.

Hoe kan je houtbouw bevorderen in het omgevingsplan?

In het domein bouw kunnen meerdere onderwerpen in een omgevingsplan een plek krijgen. Het omgevingsplan mag regels bevatten over het gebruik van gronden en bouwwerken, en over het bouwen en in stand houden van bouwwerken. Houtbouw kan hierbij bijvoorbeeld betrokken worden door het stellen van regels ten aanzien van duurzaam materiaalgebruik zoals hout.

In haar omgevingsplan hoeft de gemeente niet specifiek te bepalen wat er in welk gebied komt. Dit geeft de ruimte om een ontwikkelingsgebiedsgebied met randvoorwaarden te bestemmen; 

In het kader van rechtszekerheid dienen open normen in beleidsdocumenten gespecificeerd te worden; 

Ten aanzien van circulariteit houdt dit in dat begrippen zoals `aantoonbare bijdrage’ in een beleidsregel uitgewerkt moeten worden; 

Het omgevingsplan kan zowel verbods- als gebodsbepalingen bevatten.

De gemeente ontwikkelt voor het gehele grondgebied een omgevingsplan waarin regels worden vastgesteld die betrekking hebben op de fysieke leefomgeving.

Dit instrument heeft een gemiddelde invloed. De invloed van het omgevingsplan is beperkt tot de fysieke leefomgeving binnen het grondgebied van de gemeente. Maar het omgevingsplan kan wel alle beoogde activiteiten binnen deze fysieke leefomgeving reguleren.

Op grond van artikel 4.1, eerste lid, Omgevingswet kan de gemeente een omgevingsplan vaststellen.

De juridische haalbaarheid van dit instrument is gemiddeld. De gemeente heeft op dit gebied veel beleidsvrijheid. Tegelijkertijd zijn er nog geen praktijkvorbeelden.

Met een maatwerkvoorschrift kan het Rijk, de provincie of de gemeente in individuele gevallen afwijken van algemene regels om ambities voor de kwaliteit van de fysieke leefomgeving te bereiken.

Hoe kunnen maatwerkvoorschriften voor bestaande bouw houtbouw bevorderen?

Maatwerkvoorschriften voor bestaande bouw kunnen op verschillende manieren worden ingezet. Zo kunnen maatwerkvoorschriften algemene regels nader invullen of aanvullen, eisen opstellen die strenger of minder streng zijn dan de algemene regels en afwijken van een verbod in algemene regels. Voorbeelden van het gebruik van maatwerkvoorschriften zijn onder andere: het stellen van nadere regels met betrekking tot bouw- en sloopwerkzaamheden van gebouwen ter afstemming en hergebruik van materialen; het afwijken van verboden in algemene regels met betrekking tot trilling en geluidshinder om houtbouw gemakkelijker toe te staan; of het strenger opstellen van klimaatneutrale eisen zoals MPG.

Maatwerkvoorschriften voor bestaande bouw kunnen bepaalde eigenschappen van minimumnormen aanscherpen, maar niet verhogen tot een niveau dat boven de eisen van nieuwbouwnormen uitstijgt.


Dit instrument heeft een beperkte invloed. Het heeft slechts invloed op individuele gevallen.

Op grond van artikel 4.6 Omgevingswet en artikel 3.7 Besluit bouwwerken leefomgeving kunnen maatwerkvoorschriften voor bestaande bouw worden vastgesteld.

De juridische haalbaarheid van dit instrument is hoog. Het is eenvoudig om de meldingsplicht op te nemen.

De partij die houtafval wil ontvangen voor verdere recycling, moet dit melden bij de gemeente.

Hoe kan je houtbouw bevorderen door een meldingsplicht voor afval?

Degene die afvalstoffen wil overnemen van een ander moet dit ten minste vier weken van te voren melden bij de gemeente. Deze melding maakt inzichtelijk waar in de gemeente en op welk moment afvalstoffen worden aangeleverd. Hiermee creëert de gemeente meer inzicht in de grondstoffenstromen, waaronder die van hout. 

De melding dient ten minste vier weken voor aanvang van de activiteit te worden gedaan bij de gemeente.

Dit instrument heeft een gemiddelde invloed. Door de meldingsplicht krijgen gemeenten inzicht in de materiaalstromen. Wel geldt het slechts voor het grondgebied van de gemeente zelf.

Op grond van artikel 4.619 lid 1 Besluit activiteiten leefomgeving wordt bij het college een melding gemaakt van uit te voeren activiteit.

De juridische haalbaarheid van dit instrument is gemiddeld. Initiatiefnemers mogen hier gebruik van maken, maar de haalbaarheid verschilt per aangedragen oplossing.

Onder de Omgevingswet is het bijna altijd mogelijk om in plaats van een in algemene regels voorgeschreven juridisch instrument een 'gelijkwaardig juridisch instrument' op te nemen. Het gelijkwaardig juridische instrument moet ten minste hetzelfde resultaat bereiken als de wetgever met het voorgeschreven juridische instrument heeft beoogd. Meestal is het de initiatiefnemer/aanvrager zelf die een gelijkwaardig instrument schrijft en inzet.

Probeer bij een gelijkwaardig instrument te kijken naar wat de wetgever met de wettelijk voorgeschreven regels heeft bedoeld. Vaak kan dit worden afgeleid uit de functionele eisen of prestatie-eisen die gelden. Als de gelijkwaardige bepaling ook voldoet aan de functionele eisen of prestatie-eisen die normaal gesproken gelden, dan is dat instrument gelijkwaardig. Ook kan het helpen om een gelijkwaardige oplossing te treffen, wanneer hier al wetenschappelijk onderzoek naar is gedaan of een succesvol veiligheidsonderzoek naar dat specifieke instrument al eerder is afgerond. Dit versterkt de onderhandelingspositie van de aanvrager bij de gemeente. Bij twijfel, neem contact op met een jurist omgevingsrecht. Zij weten meer af van het schrijven van gelijkwaardige instrumenten en kunnen beter inschatten hoe er getoetst moet worden om te voldoen aan gelijkwaardigheid.

Hoe kan een gelijkwaardigheidsbepaling houtbouw bevorderen?

Het zoeken van een gelijkwaardig juridisch instrument kan voor houtbouw inhouden dat wordt gezocht naar alternatieve bouwkundige oplossingen met betrekking tot de volgende aspecten: geluid, brandveiligheid en trilling. Die aspecten vereisen andere oplossingen in verhouding tot conventionele bouw, omdat hout andere eigenschappen heeft.

Een gelijkwaardig instrument wordt meestal getoetst door de gemeente - bij een vergunningaanvraag - aan de hand van de volgende factoren, het moet gelijkwaardig zijn aan een vergelijkbare wettelijke eis op de volgende punten:

De mate van veiligheid moet gelijkwaardig zijn;

De bescherming van de gezondheid moet gelijkwaardig zijn;

De bruikbaarheid en energiezuinigheid moet gelijkwaardig zijn;

De bescherming van het milieu moet gelijkwaardig zijn.

Het staat een aanvrager/initiatiefnemer vrij om de manier te kiezen waarop de gelijkwaardigheid wordt aangetoond. De gemeente bepaalt vervolgens of ze de onderbouwing betrouwbaar genoeg acht.

De gelijkwaardigheid is het belangrijkste criterium voor deze bepaling en dat moet dan ook worden aangetoond aan het bevoegde gezag. Dat is meestal bij de gemeente. De gemeente zal die gelijkwaardigheid vervolgens betrekken bij de aanvraag op een vergunning of bij het doen van een melding;

Sommige aspecten komen niet in aanmerking voor een gelijkwaardigheidsbepaling, zoals bepaalde harde EU-eisen; 

Op aanvraag kan toestemming worden verleend om in plaats van het treffen van bepaalde bij regels gestelde maatregelen een gelijkwaardig juridisch instrument te treffen waarmee ten minste hetzelfde resultaat wordt bereikt als met het voorgeschreven juridische instrument beoogd is.

Onder de Omgevingswet is het bijna altijd mogelijk om in plaats van een in algemene regels voorgeschreven juridisch instrument een 'gelijkwaardig juridisch instrument' op te nemen.

Dit instrument heeft een beperkte invloed. Het gebruik van het instrument verschilt per te bouwen project. Daarnaast gaat het instrument meestal slechts over één ruimtelijke ontwikkeling.

Uit artikel 4.7, eerste lid, Omgevingswet volgt dat op aanvraag toestemming kan worden verleend om in plaats van de voorgeschreven maatregel, zoals bedoeld in paragraaf 4.1.1, een gelijkwaardig juridisch instrument te treffen. Met het gelijkwaardig juridische instrument wordt ten minste hetzelfde resultaat bereikt als met het voorgeschreven juridische instrument is beoogd.

De juridische haalbaarheid van dit instrument is hoog. Het staat een provincie vrij om strategische plannen, ambities en beleidsdoelen te verwoorden in een omgevingsvisie. De omgevingsvisie heeft enkel een zelfbindend karakter. Dit brengt met zich mee dat tegen het besluit tot vaststelling van de omgevingsvisie geen beroep open staat.

In de provinciale omgevingsvisie beschrijft de provincie de integrale langetermijnvisie voor de fysieke leefomgeving. De visie geeft aan welke provinciale kernkwaliteiten beschermd moeten worden en wat de maatschappelijke uitdaging is. De omgevingsvisie is de basis van het te vormen omgevingsbeleid en kan onder meer betrekking hebben op: 

Hoe kan een provinciale omgevingsvisie houtbouw bevorderen?

Door houtbouw in de provinciale omgevingsvisie op te nemen, wordt het onderdeel van de beleidscyclus van de Omgevingswet. Dat maakt het mogelijk om later in de beleidscyclus houtbouw op de agenda te zetten. Vanuit de omgevingsvisie komen andere juridische instrumenten – zoals omgevingsvergunningen, een omgevingsplan of omgevingswaarden – voort. Die kunnen vervolgens ingezet worden om houtbouw te stimuleren of af te dwingen.

Het zelfbindende karakter van de omgevingsvisie brengt met zich mee dat er geen beroep open staat tegen het besluit tot vaststelling van de omgevingsvisie; 

Bij de vaststelling van de omgevingsvisie moeten bestuursorganen zorgdragen voor inspraak en voorbereiding in overeenstemming met afdeling 3.4 Algemene wet bestuursrecht; 

Het indienen van zienswijzen staat open voor `een ieder’ en daarmee niet alleen voor belanghebbenden.

In de provinciale omgevingsvisie beschrijft de provincie de integrale langetermijnvisie voor de fysieke leefomgeving.

Dit instrument heeft een gemiddelde invloed. De provinciale omgevingsvisie beslaat een groot gebied. Wel blijft het een strategisch plan. Uitvoering moet nog plaatsvinden.

Op grond van artikel 3.1, tweede lid, Omgevingswet kan een provinciale omgevingsvisie worden vastgesteld.

De juridische haalbaarheid van dit instrument is hoog. Het is eenvoudig om de sloopmelding op te nemen.

Een initiatiefnemer van sloop moet een melding doen bij het Omgevingsloket, zodat er kan worden getoetst of er veilig wordt gesloopt en of er verantwoord wordt omgegaan met restmaterialen en afvalscheiding. Door de sloopmelding weten gemeenten waar en wanneer er wordt gesloopt. Ook moet een initiatiefnemer een schatting geven van de aard en hoeveelheid van de vrijkomende materialen bij de sloopwerkzaamheden en aangeven waar hij dat materiaal naar afvoert.

Hoe kan een sloopmelding houtbouw bevorderen?

Door een sloopmelding kunnen gemeenten in de gaten houden welke gebouwen er binnen de gemeente worden gesloopt en op welke manier dit gebeurt. Voor gemeenten wordt zo inzichtelijk welke materialen in het algemeen beschikbaar komen en in het bijzonder hoeveel hout er beschikbaar komt voor hergebruik in de bouw.

Het inzichtelijk maken van deze data bevordert twee circulaire aspecten:

Gemeenten kunnen vraag en aanbod van reststromen beter reguleren en op elkaar afstemmen. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren door een platform waar sloopmeldingen worden verbonden aan initiatiefnemers van nog te ontwikkelen gebouwen. Daarnaast ontwikkelen en bouwen gemeenten zelf ook veel en kunnen zij de vrijgekomen materialen zelf inkopen.

Gemeenten kunnen zo digitaal en kwantitatief bijhouden in hoeverre hun circulaire beleid aansluit bij materiaalstromen in de stad.

Waar moet je aan denken om in jouw organisatie sloopmeldingen te gebruiken voor circulaire doeleinden? 

Zelf aan de slag met sloopmeldingen

De sloopmelding is onderdeel van de regelgeving van de Omgevingswet; omdat de Omgevingswet nog niet in werking is getreden is er nog geen praktijkvoorbeeld: ga ermee aan de slag, je bent de eerste!

Juridische informatie over sloopmeldingen: 

Een overzichtelijk artikel met een stappenplan om circulaire sloop binnen je eigen gemeente mogelijk te maken: 

Praktijkvoorbeelden van circulair slopen in het algemeen: 

Praktijkvoorbeeld - Succesvolle circulaire sloop schoolgebouw Hattem

Gemeenten kunnen strengere eisen stellen voor initiatiefnemers van sloop. Dit worden maatwerkvoorschriften genoemd. Met een maatwerkvoorschrift kan onder andere worden bepaald dat de initiatiefnemer na het slopen een opgave moet doen van de daadwerkelijke bij de sloop vrijgekomen materiaalstromen. Met een ander maatwerkvoorschrift kan van initiatiefnemers worden gevraagd om in extra fracties te slopen. Fracties zijn groepen materiaalstromen zoals betonvloeren, isolatiemateriaal en hout. Door het verplichten van sloop in meerdere fracties kunnen sloopwerkzaamheden tot kleinere productgroepen worden verwerkt waardoor deze materiaalstromen gemakkelijker kunnen worden doorverkocht aan afnemers. Zie hierover ook het instrument over 

het eisen van meer materiaalgroepen bij sloopwerkzaamheden

De sloopmelding moet ten minste vier weken voor het begin van de sloopwerkzaamheden worden ingediend. Dan hebben gemeenten genoeg tijd om de sloopmelding te verwerken en te inventariseren.

Een initiatiefnemer van sloop moet een melding doen bij het Omgevingsloket, zodat er kan worden getoetst of er veilig wordt gesloopt en of er verantwoord wordt omgegaan met restmaterialen en afvalscheiding.

Dit instrument heeft een gemiddelde invloed. Door de sloopmelding krijgen gemeenten inzicht in de materiaalstromen. Wel geldt het slechts voor het grondgebied van de gemeente zelf.

Op basis van artikel 7.10 Besluit bouwwerken leefomgeving is het niet toegestaan om een bouwwerk of gedeelte daarvan te slopen als daarbij asbest wordt verwijderd of de hoeveelheid sloopafval naar redelijke inschatting meer dan 10 m³ bedraagt, zonder dit ten minste vier weken voor het begin van de sloopwerkzaamheden te melden.

De juridische haalbaarheid van dit instrument is gemiddeld. Overheden kunnen hier gebruik van maken, maar de haalbaarheid verschilt per aangedragen experiment.

Deze bepaling maakt het mogelijk dat tijdelijk kan worden afgeweken van bepalingen uit o.a. de Omgevingswet bij wijze van experiment.

Hoe kan je houtbouw bevorderen via de experimenteerbepaling?

Het is mogelijk om op grond van dit artikel experimenten uit te voeren op bepaalde beleidsterreinen, zoals woningbouw, als deze bijdragen aan het bereiken en in stand houden van een veilige en gezonde fysieke leefomgeving. Hier wordt, net als in artikel 2.4 van de huidige Crisis- en herstelwet, gewerkt aan tijdelijke projecten. De huidige mogelijkheid tot het uitvoeren van experimenten, in het bijzonder ten behoeve van circulaire economie en houtbouw, blijft dus ook bestaan.

Op grond van artikel 23.3, tweede lid, wordt een experiment alleen aangewezen als dit, met het oog op duurzame ontwikkeling, beoogt bij te dragen aan het nastreven van het bereiken en in stand houden van een veilige en gezonde fysieke leefomgeving en een goede omgevingskwaliteit.

Daarnaast moet de betrokken minister goedkeuring verlenen voor de uitvoering van het experiment. 

Dit instrument heeft een gemiddelde invloed. Het gebruik van het instrument verschilt per experiment. Als het experiment slaagt, kan het algemeen worden gebruikt en zo wetgeving aanpassen.

Bij algemene maatregel van bestuur kan, met inachtneming van internationaalrechtelijke verplichtingen, bij wijze van experiment worden afgeweken van het bepaalde bij of krachtens deze wet volgens artikel 23.3, eerste lid, Omgevingswet. Het gaat hier onder andere om bepalingen uit de Wet milieubeheer onder g. Dit ziet weer op bepalingen over afval. 


Wat zijn bijzondere uitvoeringsvoorwaarden?

Bijzondere uitvoeringsvoorwaarden zijn voorwaarden die niet onder technische of functionele specificaties vallen, maar gaan om hoe het product of de opdracht tot stand komt. Vaak gaat het in de praktijk om voorwaarden uit sociale overwegingen. Een aanbesteder kan bijvoorbeeld eisen dat de bij houtbouw gebruikte materialen wordt gerecycled. Zie voor meer informatie de website van 

Hoe kan je circulariteit bevorderen in de bijzondere uitvoeringsvoorwaarden van een houtbouwopdracht?

Behalve dat houtbouw op zichzelf een circulaire manier van bouwen is, kun je in de aanbesteding meer circulariteit uitvragen via de bijzondere uitvoeringsvoorwaarden. Je kan bijvoorbeeld eisen dat de uitvoerder beschikt over een bepaald recyclingsysteem. Via zo’n systeem kan een aannemer ervoor zorgen dat bouwrestanten hoogwaardiger hergebruikt worden. Met behulp van een team van experts in houtbouw, zoals een expert in de circulaire economie en een jurist kan je verder verkennen hoe afval dat bij de productie achterblijft hoogwaardig(er) kan worden hergebruikt.

De bijzondere uitvoeringsvoorwaarden moeten:

verband houden met het onderwerp van de opdracht, en

in de aankondiging van de aanbesteding of aanbestedingsstukken vermeld staan.

Bijzondere uitvoeringsvoorwaarden zijn voorwaarden die niet onder technische of functionele specificaties vallen, maar gaan om hoe het product of de opdracht tot stand komt.

Dit instrument heeft een gemiddelde invloed. Alleen bepaalde partijen kopen in, waardoor het instrument een relatief klein bereik heeft. Maar deze partijen kopen wel veel in, dus binnen hun werkgebied heeft het instrument wel veel invloed..

Dit volgt uit artikel 2.80 Aanbestedingswet. Artikel 2.115, derde lid, Aanbestedingswet is van overeenkomstige toepassing. Dit houdt in dat de criteria betrekking kunnen hebben op elk opzicht en elk stadium van de levenscyclus van het werk. Hieronder valt volgens dit artikel ook het productieproces, het aanbieden of verhandelen van het werk of een specifiek proces voor een andere fase van hun levenscyclus, zelfs als deze factoren geen deel uitmaken van hun materiële basis. 

De juridische haalbaarheid van dit instrument is hoog. Het staat de Rijksoverheid vrij om strategische plannen, ambities en beleidsdoelen te verwoorden in een omgevingsvisie. De omgevingsvisie heeft enkel een zelfbindend karakter. Dit brengt met zich mee dat tegen het besluit tot vaststelling van de omgevingsvisie geen bezwaar of beroep open staat.

In de nationale omgevingsvisie beschrijft de Rijksoverheid de integrale langetermijnvisie voor de fysieke leefomgeving. De visie geeft aan welke kernkwaliteiten beschermd moeten worden en wat de maatschappelijke uitdaging is. De omgevingsvisie is de basis van het te vormen omgevingsbeleid en kan onder meer betrekking hebben op: 

Hoe kan een nationale omgevingsvisie houtbouw bevorderen?

Door houtbouw in de nationale omgevingsvisie op te nemen, wordt het onderdeel van de beleidscyclus van de Omgevingswet. Dat maakt het mogelijk om later in de beleidscyclus houtbouw op de agenda te zetten. Vanuit de omgevingsvisie komen andere juridische instrumenten – zoals omgevingsvergunningen, een omgevingsplan of omgevingswaarden – voort. Die kunnen vervolgens ingezet worden om houtbouw te stimuleren of af te dwingen.

Bij de vaststelling van de omgevingsvisie moeten bestuursorganen zorg dragen voor inspraak en voorbereiding in overeenstemming met afdeling 3.4 Algemene wet bestuursrecht; 

In de nationale omgevingsvisie beschrijft de Rijksoverheid de integrale langetermijnvisie voor de fysieke leefomgeving.

Dit instrument heeft een gemiddelde invloed. De nationale omgevingsvisie beslaat een groot gebied. Wel blijft het een strategisch plan. Uitvoering moet nog plaatsvinden.

Op grond van artikel 3.1, derde lid, Omgevingswet kan een nationale omgevingsvisie worden vastgesteld.

De juridische haalbaarheid van dit instrument is gemiddeld. In principe mogen inkopers zelf voor een procedure kiezen die zij willen inzetten. Tegelijkertijd mag het innovatiepartnerschap slechts in bepaalde gevallen worden gebruikt.

Als aanbesteder kan je kiezen uit verschillende aanbestedingsprocedures. Een van deze procedures is de concurrentiegerichte dialoog. Die procedure biedt uitkomst bij behoefte aan een innovatieve oplossing. Je kan in gesprek gaan met deelnemers van de aanbestedingsprocedure om te bepalen welke middelen geschikt zijn om zo goed mogelijk aan de behoeften van de aanbestedende dienst te voldoen. Zie voor meer informatie de website van 

Hoe kan de concurrentiegerichte dialoog houtbouw bevorderen?

Als overheidsdienst kan je de markt stimuleren om nieuwe bouwtechnieken te ontwikkelen. Daartoe kan je bij een aanbesteding in gesprek gaan met marktpartijen om te verkennen hoe en of zij in staat zijn binnen de kaders van een opdracht tot nieuwe circulaire bouwoplossingen te komen. 

De circulaire innovatie kan hem in het ontwerp zitten, het materiaalgebruik, de manier waarop de constructie onderhouden wordt of in wat er na de levensduur met het gebouw gebeurt. Door in gesprek te gaan kan de opdracht duidelijker aangepast worden aan ontwikkelingen waar marktpartijen potentie in zien.

De gemeente Heerlen heeft bijvoorbeeld van deze procedure gebruik gemaakt bij het bouwen van een nieuw gemeentehuis en het plegen van onderhoud aan haar raadhuis. Zie de website van 

Een aanbesteding mag alleen volgens de procedure van de concurrentiegerichte dialoog plaatsvinden als aan de volgende criteria wordt voldaan:

Er kan alleen worden voorzien in de vraag van de aanbestedende dienst door aanpassing van gemakkelijk beschikbare oplossingen;

Het betreft ontwerp- of innovatieve oplossingen;

Als alleen na voorafgaande onderhandelingen kan worden gegund, of;

De technische specificaties kunnen door de aanbestedende dienst nauwkeurig genoeg worden vastgesteld.

Verder moet een aanbestedingsprocedure altijd in verhouding staan tot de opdracht. Deze procedure vergt in vergelijking met de openbare of niet-openbare procedure sowieso meer inspanning van zowel de aanbestedende dienst als de marktpartijen. De doorlooptijd van de procedure is langer, er moet meer overleg plaatsvinden en er moet uitgebreid en gedegen verslag worden gedaan. En er kunnen hogere transactiekosten uit voortvloeien. Die extra inspanningen en kosten mogen niet disproportioneel zijn (Zie: 

, p. 33). Als het disproportioneel is mag je deze procedure niet inzetten. Raadpleeg een gespecialiseerde inkoopspecialist om zeker te weten of deze procedure voor jou een mogelijkheid is. Inkoopspecialisten kunnen inschatten wat er beschikbaar is op de markt en of de procedure proportioneel is.

Als aanbesteder kan je kiezen uit verschillende aanbestedingsprocedures. Een van deze procedures is de concurrentiegerichte dialoog. Die procedure biedt uitkomst bij behoefte aan een innovatieve oplossing.

Dit volgt uit artikel 2.28 Aanbestedingswet. De stappen die tijdens de procedure doorlopen moeten worden volgen uit artikel 2.29 Aanbestedingswet. Bij de procedure van de concurrentiegerichte dialoog verloopt de gunning volgens de artikelen 2.110 t/m 2.112 Aanbestedingswet.

De juridische haalbaarheid van dit instrument is hoog. In het verleden is het al succesvol toegepast.

Het college van burgemeester en wethouders, gedeputeerde staten of de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties kunnen in een overeenkomst bepalingen opnemen over financiële bijdragen. Die bijdragen kunnen er zijn voor ontwikkelingen van een gebied, bijvoorbeeld voor de bouw van een bouwwerk.

Hoe kan je houtbouw bevorderen via een financiële bijdrage op basis van een omgevingsvisie of programma?

Door een financiële bijdrage te leveren voor het bouwen met hout wordt het financieel aantrekkelijker om met dit materiaal te bouwen. Door financiële steun is het voor projectontwikkelaars gemakkelijker met experimentele bouwconstructies te werken. Dit kan zorgen voor meer circulaire woningen.

Een financiële bijdrage voor het bouwen met hout kan zorgen voor meer circulaire woningen. Zo krijgt bijvoorbeeld 

 2 miljoen euro subsidie voor het ontwikkelen van circulaire woningcasco’s. Het Samenwerkingsverband van de drie Noordelijke provincies Friesland, Groningen en Drenthe heeft de subsidie die De Mar heeft aangevraagd voor de ontwikkeling van een circulair casco voor de komende 3 jaar gehonoreerd. 

Op grond van artikel 8.20 kan een financiële bijdrage worden overeengekomen voor:

de bouw van een bouwwerk, geen gebouw zijnde, voor:

land- of tuinbouw, voor zover de oppervlakte ten minste 100 m2 bedraagt;

opwekking of winning, omzetting of transport van energie of van gasvormige, vloeibare of vaste stoffen als energiedrager;

infrastructuur, voor zover het gaat om wegen, vaarwegen, spoorwegen of telecommunicatie;

andere activiteiten met het oog op het gebruik op grond van een
nieuw toegedeelde functie, voor zover het gaat om het gebruik van:

een of meer bestaande gebouwen, niet zijnde recreatiewoningen, mits de bruto-vloeropper-vlakte van het nieuw toegelaten gebruik ten minste 1.500 m² bedraagt;

gronden, mits de grondoppervlakte van het nieuw toegelaten gebruik ten minste 1.000 m² bedraagt; of

een of meer bestaande recreatiewoningen voor permanente bewoning.

Het college van burgemeester en wethouders, gedeputeerde staten of de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties kunnen in een overeenkomst bepalingen opnemen over financiële bijdragen.

Dit instrument heeft een gemiddelde invloed. Het instrument kan breed worden ingezet. Wel zullen slechts bepaalde projecten in aanmerking komen.

Op grond van artikel 8.20 Omgevingswet kan een financiële bijdrage worden overeengekomen voor de bouw van een bouwwerk.

De juridische haalbaarheid van dit instrument is gemiddeld. Technische specificaties kunnen namelijk wel makkelijk worden afgedwongen bij de rechter, maar je kan ze alleen in de aanbesteding opnemen als meerdere bedrijven aan de eis kunnen voldoen, dus er bestaat een afbreukrisico.

Wat zijn technische specificaties en wanneer worden ze gebruikt?

In aanbestedingsstukken worden regelmatig technische specificaties opgenomen. In deze specificaties staan de eisen waar de opdracht aan moet voldoen. Een inschrijving die niet aan de eisen voldoet, komt sowieso niet in aanmerking. Technische specificaties kunnen op twee manieren geformuleerd worden: in technische of functionele eisen. 

Technische eisen benoemen exact de criteria waar een product, dienst of levering aan moet voldoen. 

Functionele eisen zijn minder ingekaderd. Die beschrijven slechts in hoofdlijnen waar een product, dienst of levering aan moet voldoen. Dat biedt ruimte voor innovatieve ideeën. 

Met technische en functionele eisen kunnen circulaire doelen op het gebied van ontwerp en productiemateriaal (makkelijker) behaald worden. In bepaalde gevallen kan je een keurmerk of een certificaat vragen van een conformiteitsbeoordelingsinstantie 

Een CBI is een instantie die door de overheid is aangewezen om conformiteitsbeoordelingen te verrichten, zoals ijken, testen, certificeren en inspecteren.

 als bewijs dat de producent aan de technische eisen voldoet.

Hoe kunnen technische specificaties houtbouw bevorderen?

Een technische eis kan zijn dat een gebouw een houtskelet moet hebben, of dat bij de bouw gebruik gemaakt moet worden van Cross Laminated Timber. Hoe werkt dat in de praktijk? Houtproductie stoot significant minder CO₂ uit dan beton. Door houtbouw kan CO₂ voor langere tijd in een gebouw en de gebouwde omgeving worden opgeslagen. Daarmee levert houtskeletbouw een wezenlijke bijdrage aan verdere reductie van CO₂ en aan de circulaire economie. In sommige gevallen is de hoeveelheid opgeslagen CO₂ zelfs groter dan de uitstoot: dan spreken we over een CO₂-negatief gebouw. 

Functionele eisen hebben ook een directe relatie tot houtbouw. Stel dat een functionele eis luidt: ‘Het gebouw moet na vijftien jaar verplaatst of afgebroken kunnen worden en zonder hoge milieu-impact op een andere locatie hergebruikt kunnen worden’. Doordat houten gebouwen relatief lichtgewicht en makkelijk te demonteren zijn, voldoen deze gebouwen gemakkelijker aan deze eis.

Voorbeelden voor (technische) eisen zijn te vinden via de 

Een technische specificatie in de aanbesteding opnemen heeft alleen zin als meerdere bedrijven aan de eis kunnen voldoen. Wanneer het gaat om innovatieve oplossingen, kan het aantal partijen in de markt dat die oplossing biedt, beperkt zijn. Het is dan onverstandig en onevenredig om zo’n eis op te nemen. In dat geval zijn subgunningscriteria een beter alternatief; 

Als de specificatie naar een bepaalde norm verwijst, moet deze gepaard gaan met de woorden ‘of gelijkwaardig’. Als een inschrijver bijvoorbeeld niet beschikt over het specifieke keurmerk waar om gevraagd wordt maar wel een ander, vergelijkbaar certificaat heeft, kan hij dit in plaats daarvan gebruiken. Zo kunnen ook partijen met een gelijkwaardige oplossing zich inschrijven; 

Een technische specificatie mag niet verwijzen naar een product, merk, octrooi of type waardoor een bepaald bedrijf bevoordeeld of uitgesloten wordt. Wanneer een opdracht daar specifiek om vraagt, geldt een uitzondering.

In aanbestedingsstukken worden regelmatig technische specificaties opgenomen. In deze specificaties staan de eisen waar de opdracht aan moet voldoen. 

Dit volgt uit artikel 2.75 en 2.76 Aanbestedingswet.

De juridische haalbaarheid van dit instrument is gemiddeld. Aan de ene kant is het redelijk eenvoudig afdwingbaar zodra een AMvB is opgesteld. Maar het opstellen van een AMvB kost tijd en politieke overeenstemming.

De Rijksoverheid kan ter stimulering van hergebruik, preventie, recycling en andere nuttige toepassingen, eisen stellen aan stoffen, mengsels, producten of afvalstoffen. Bij algemene maatregel van bestuur kunnen deze regels over hergebruik worden opgesteld in een besluit.

Hoe kunnen regels over hergebruik houtbouw bevorderen?

Voorbeelden van besluiten met circulaire doeleinden die gesteld zijn op grond van dit artikel, zijn: het 

Besluit beheer batterijen en accu’s 2008

Besluit beheer elektrische en elektronische apparatuur

Besluit beheer verpakkingen en papier en karton

. Een Besluit beheer circulaire bouwmaterialen kan op een vergelijkbare manier bijdragen aan meer passende regels met betrekking tot de verwerking van bouwproducten aan het einde van de levensfasecyclus van een bouwwerk. De inhoud van de regels kan variëren van het geheel verbieden van producten tot het stellen van eisen aan producten, het stellen van regels aan handelingen met producten of het stellen van eisen met betrekking tot de verpakking van producten. Bij dit laatste kan gedacht worden aan de vermelding van een levenscyclusanalyse 

De levenscyclusanalyse is een methode om de invloed van producten, zoals hout, op milieu vast te stellen. De gehele levenscyclus van het product wordt hierbij beoordeeld. 

Het materialenpaspoort bevat o.a. informatie over de grondstoffen waaruit het bouwwerk bestaat. Denk hierbij aan het soort materiaal, de hoeveelheden van de verschillende grondstoffen en de wijze van montage.

Materialenpaspoort

De regels kunnen worden gesteld met betrekking tot de volgende handelingen: vervaardigen, in Nederland invoeren, toepassen, voorhanden hebben, aan een ander ter beschikking stellen, in ontvangst nemen, innemen, nuttig toepassen en verwijderen van bij de juridische instrumenten aangewezen stoffen, preparaten of producten in de zin van artikel 1.1 van de Wet milieubeheer.

De Rijksoverheid kan ter stimulering van hergebruik, preventie, recycling en andere nuttige toepassingen, eisen stellen aan stoffen, mengsels, producten of afvalstoffen.

Dit instrument heeft een gemiddelde invloed. Het is een nationaal instrument dat op iedereen betrekking heeft. Tegelijkertijd is de effectiviteit van het instrument afhankelijk van de handhaafbaarheid van het instrument.

Bij algemene maatregel van bestuur kunnen op grond van artikel 9.5.2 Wet milieubeheer deze regels over hergebruik worden opgesteld in een besluit.

Een aanbestedende dienst kan geschiktheidseisen stellen aan inschrijvers. Deze eisen hebben alleen betrekking op de inschrijver en niet op de inhoud van de opdracht. Een eis kan zijn dat de inschrijver bepaalde certificaten heeft of bepaalde relevante ervaring. In de geschiktheidseisen kunnen ook duurzaamheidscriteria worden opgenomen. Geschiktheidseisen mogen gaan over: 

de financiële en economische draagkracht; 

technische bekwaamheid en beroepsbekwaamheid;

Hoe kan je houtbouw bevorderen met een geschiktheidseis?

Bij een aanbesteding voor een houtbouwproject kunnen geschiktheidseisen gesteld worden aan de inschrijver in het kader van zijn technische bekwaamheid en beroepsbekwaamheid. Als je in de opdracht bepaalde circulaire houtbouwtechnieken verwerkt wil zien, kan je eisen dat de inschrijver die technieken beheerst.

Een voorbeeld van een geschiktheidseis is dat een inschrijver beschikt over recente, aantoonbare en relevante ervaring met het ontwerpen van houten gebouwen.

 van het Rijk kan je andere voorbeeldbepalingen vinden.

Tussen de geschiktheidseis die je stelt en de onzekerheid die je met het stellen van de eis wil tegengaan, moet een verband bestaan. De eis moet ook proportioneel zijn, oftewel de eis moet voldoende verband houden met het onderwerp van de opdracht.

 (p. 55) is het niet aan te bevelen duurzaamheidseisen op te nemen in de geschiktheidseisen. De voorkeur wordt gegeven aan het opnemen van duurzaamheidseisen in de gunningscriteria. Omdat geschiktheidseisen bedrijven uitsluiten die (nog) niet aan de eisen voldoen kunnen ze verdere ontwikkeling van duurzaamheid belemmeren. 

Van een aanvrager kan in beginsel geen ervaring met een identiek project verlangd worden. In plaats daarvan kun je vragen naar relevante ervaring met competenties die noodzakelijk zijn voor de opdracht. 

Het is verstandig een inkoopspecialist te benaderen om advies te geven over de formulering van een aanbesteding.

Een aanbestedende dienst kan geschiktheidseisen stellen aan inschrijvers. Deze eisen hebben alleen betrekking op de inschrijver en niet op de inhoud van de opdracht.

Dit instrument heeft een gemiddelde invloed. Alleen bepaalde partijen kopen in, waardoor het instrument een relatief klein bereik heeft. Maar deze partijen kopen wel veel in, dus binnen hun werkgebied heeft het instrument wel veel impact.

Dit volgt uit artikel 2.90 Aanbestedingswet. 

De partij die houtafval wil ontvangen om dit voor te behandelen voor verdere recycling, moet dit melden bij de gemeente.

Hoe kan je houtbouw bevorderen via een meldingsplicht voor houtafval?

Beta

versie van CircuLaw -

Beta

versie van CircuLaw -

Thema's

OVER CIRCULAW

VRAAG & ANTWOORD

CONTACT

Houtbouw stimuleren

Filter op:

Zoek in houtbouw stimuleren

31

houtbouw

Inclusief

Bevoegdheidsniveau

Rechtsgebied

Circulaire strategie (R-ladder)

Juridische haalbaarheid

Invloed

Subrechtsgebied

Doe met ons mee

THEMA’S

OVER CIRCULAW

Doe met ons mee